Blog / Artykuły

15.01.17

|

|

Vivadental

Bóle głowy – nieznana przyczyna powszechnych dolegliwości

Bóle głowy są bardzo powszechną i często spotykaną dolegliwością. Ich przyczyny wiązane są najczęściej ze zmianami ciśnienia atmosferycznego, codziennym stresem, z rozwojem procesu chorobowego, bądź brakiem odpowiedniego nawodnienia organizmu. Leczenie natomiast jest objawowe i najczęściej farmakologiczne. Często jednak nie zdajemy sobie sprawy z przyczyny, która tak na prawdę wywołuje u nas ból głowy. Występuje również ogólna skłonność do nazywania częstych, ostrych bólów głowy ?migrenami?, mimo że w rzeczywistości nie zawsze nimi są. Okazuje się, że nawet 80% bólów, leczonych jako migrenowe, ma swoje źródło gdzie indziej. W przeważającej części są one skutkiem dysfunkcji układu stomatognatycznego, czyli w uproszczeniu zgryzu, wraz ze strukturami kostnymi oraz mięśniowymi jamy ustnej i twarzoczaszki. Najczęściej bezpośrednią przyczyną ostrych, powtarzających się bólów głowy, jest dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego.

 

 

Czym są stawy skroniowo-żuchwowe?

 

Stawy skroniowo-żuchwowe łączą czaszkę z żuchwą umożliwiając jej wielopłaszczyznowy ruch. Są one najczęściej używanymi stawami naszego organizmu. Używamy ich podczas mówienia, jedzenia, żucia gumy, ziewania, śpiewania i innych czynności związanych z ruchem żuchwy. Każdy z pary stawów, pracujących ze sobą równolegle, to niezwykle złożona struktura umożliwiająca wykonywanie równie skomplikowanej funkcji. Stawy te składają się z dołka stawowego na kości skroniowej oraz z wyrostka stawowego głowy żuchwy (Fig. 1).

 

 

Ich złożoność i skomplikowanie działania związane jest z dwoma czynnikami. Po pierwsze, ze względu na wielopłaszczyznowość ruchu, stawy te muszą zawierać w sobie dodatkową strukturę jaką jest krążek stawowy, wyglądający jak obustronnie wypukła soczewka. Jest on swego rodzaju amortyzatorem, pochłaniającym obciążenia oraz dostosowującym do siebie powierzchnie stawowe w różnych płaszczyznach przemieszczenia.

 

 

W stawach zachodzą bowiem takie ruchy jak podnoszenie i opuszczanie żuchwy, czyli zamykanie i otwieranie ust, wysuwanie i cofanie oraz ruchy boczne umożliwiające przeżuwanie. W prawidłowo funkcjonującym stawie, krążek przez cały czas trwania ruchu żuchwy, powinien znajdować się na jej głowie. Znacząca część dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, wiąże się właśnie z nieprawidłowościami w ułożeniu, bądź pracy krążka stawowego. Często doświadczane przez pacjentów odgłosy ?klikania? w stawach (w okolicy ucha) są właśnie skutkiem jego przemieszczeń.

 

Drugą cechą wyróżniającą stawy skroniowo-żuchwowe jest fakt, iż są one jedynymi jednoimiennymi stawami sprzężonymi całkowicie, zarówno czynnościowo jak i anatomicznie. Niemożliwa jest wyizolowana praca jedynie jednym stawem, gdyż obydwa tworzone są przez tę samą kość – żuchwę.

 

Wskutek zaburzeń geometrii zgryzu, ubytków zębowych, czy też toczącego się procesu chorobowego w jednym ze stawów, może dojść do asymetrii pracy i większego obciążania jednej strony. Wówczas niekorygowana, nieprawidłowa praca prowadzić może do rozwinięcia się zaburzeń również w obrębie drugiego stawu.

 

 

 

Prawidłowe funkcjonowanie stawów skroniowo-żuchwowych, kontrolowane jest przez szereg struktur, odpowiedzialnych za równomierne rozłożenie sił, oraz symetryczną pracę. Kluczowa jest tu rola mięśni, odpowiadających zarówno za stabilizację, jaki i za ruchy żuchwy. Głównymi mięśniami narządu żucia są mięśnie żwacze, mięśnie skroniowe, a także mięśnie skrzydłowe. Kolejnymi strukturami niezbędnymi do właściwego działania stawów, są więzadła. Zarówno te tworzące torebkę stawową, jak i te odpowiadające za prawidłowe usytuowanie krążka stawowego. Cały system musi działać sprawnie, w pełnej koordynacji i symetrii. Inaczej dojść może do nierównomiernego rozkładu sił działających na stawy, bądź do wspomnianych już wcześniej zaburzeń pracy krążków stawowych i w efekcie wywołać dysfunkcje w obrębie narządu żucia.

 

Co jest najczęstszą przyczyną dysfunkcji stawów?

 

 

Na wytworzenie się dysfunkcji w obrębie układu ruchowego narządu żucia, mają w głównej mierze wpływ czynniki środowiskowe. Są nimi przede wszystkim, nieprawidłowa postawa ciała, wywołana zazwyczaj brakiem ergonomii podczas pracy oraz siedzącym trybem życia. Najczęściej spędzamy czas zgarbieni (szczególnie obciążając odcinek szyjny kręgosłupa), patrząc w ekran laptopa, tabletu bądź smartphona.

 

 

Kolejnym czynnikiem odgrywającym kluczową rolę w zaognianiu problemów stawowych jest stres. Powoduje on ogólne wzmożenie napięcia mięśni w organizmie człowieka oraz jest bezpośrednią przyczyną wytwarzania parafunkcji, a więc nieprawidłowych nawyków ruchowych w obrębie narządu żucia. Większość z nich wiąże się ze wzmożoną pracą mięśni żwaczy. Mięśnie te, przystosowane są do wykonywania intensywnej pracy przez około 40 minut na dobę. Tyle czasu przeciętnie potrzebujemy, aby zjeść wszystkie posiłki. Podczas reszty dnia powinny one odpoczywać.

 

Często jednak nie dajemy im na to szansy, chociażby przez częste żucie gumy, czy też wspomniane parafunkcje.

 

 

Najczęściej obserwowaną parafunkcją jest bruksizm, a więc nocne zgrzytanie i zaciskanie zębów. Podczas takiej, patologicznej aktywności mięśni, siła nacisku zębów generowana przez system może wynieść nawet 400 kg/cm2! Kiedy podczas normalnej aktywności mięśni, nacisk ten oscyluje w granicach 50-100 kg/cm2. Występowaniu tego objawu często towarzyszy poranna sztywność mięśni narządu żucia oraz uczucie zmęczenia i obolałych okolic twarzy i szyi.

 

Obserwujemy również ścieranie powierzchni zębów. Nadmierna aktywność mięśni narządu żucia jest także nieodłącznym elementem wyrażania skrajnych emocji, takich jak gniew czy radość. Również podczas uprawiania sportów wymagających dużego wysiłku, często obserwujemy mocne zaciskanie zębów. Wśród kolejnych nieprawidłowych nawyków można również wymienić przygryzanie warg czy policzków, a także nagryzanie ołówka lub innych przedmiotów. Również częste podpieranie brody ręką, może prowadzić do przeciążania struktur stawowych.

 

 

Oprócz wyżej wymienionych przyczyn, często winny rozwinięciu się dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, okazuje się sam zgryz. Nawet pojedyncze, niedokładnie wykonane uzupełnienie w zębie, lub nieodpowiednio dobrana proteza zębowa, może prowadzić do zaburzenia pracy stawów. Należy także wspomnieć o urazach w obrębie twarzoczaszki. One także przyczyniać się mogą do zmiany warunków pracy stawów. Najczęstszymi z nich są upadki na żuchwę, czy urazy spowodowane bezpośrednim uderzeniem. Często także wypadki komunikacyjne, głównie z uderzeniem samochodu od tyłu, mają pośredni wpływ na wytworzenie dysfunkcji.

 

 

 

 

Nierzadko na pozór niegroźna stłuczka może być przyczyną późniejszych dolegliwości. Wystarczy, że szyja ulegnie niewielkiemu urazowi typu smagnięcia biczem, czyli zostanie gwałtownie odrzucona do tyłu, a zaraz potem do przodu (jak w przypadku stłuczki samochodowej). Taki uraz kręgosłupa szyjnego wpływa na zmianę warunków pracy stawów skroniowo-żuchwowych.

 

 

 

 

Jak objawiają się dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych?

 

 

Najczęstsze lokalizacje objawów, które daje dysfunkcyjny staw skroniowo-żuchwowy, niestety nie są oczywiste. Oprócz odgłosów trzeszczenia, czy klikania w stawie, a także bólu w krańcowym zakresie ruchu, większość dolegliwości rzutuje na obszary odległe od samego stawu. Jak już wspomniano, najczęściej są to bóle głowy, podobne do migrenowych, jednak zazwyczaj symetryczne, w okolicach skroniowej, czołowej czy potylicznej. Często promieniujące do oka czy zatok. Kolejnym często pojawiającym się objawem jest ból ucha z towarzyszącymi szumami usznymi, a także nawracające stany zapalne zarówno w obrębie uszu jak i zatok. Nierzadko spotykane są również bóle szyi. Niestety najczęściej upływa dużo czasu, zanim prawidłowo zdiagnozuje się przyczynę wyżej wymienionych dolegliwości, a co za tym idzie podejmie się właściwe leczenie. W między czasie w nieprawidłowo funkcjonującym stawie postępować będzie proces degeneracji. W skrajnych przypadkach, nieleczone, uszkodzone stawy, mogą wymagać konieczności ingerencji chirurgicznej.

 

Jaki specjalista może pomóc?

 

Niespecyficzność wyżej wymienionych objawów powoduje bardzo duże trudności w diagnozowaniu zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego. Przez to, osoby dotknięte tym problemem, bardzo często muszą przebyć długą drogę, zanim dotrą do odpowiedniego specjalisty. Najczęściej zaczynają od neurologów, laryngologów czy lekarzy rodzinnych. Najczęściej też sami uciekają się do środków przeciwbólowych, które nawet przyjmowane przez lata, nie dają żadnego rezultatu, ponieważ nie leczą przyczyny.

 

Niestety kiedy leczenie nie przynosi skutków, często nie wiedzą, kto mógłby im pomóc. Jako, że problem jest bardzo złożony, gdyż dotyczy często zarówno nieprawidłowości w zgryzie, dysfunkcji mięśniowych oraz obciążenia stresem, powinien zostać rozwiązany przez zespół specjalistów. Jeśli obserwujesz u siebie opisane wyżej objawy, skonsultuj się ze swoim stomatologiem. Ten najczęściej oprócz zastosowania leczenia korygującego warunki zgryzowe, poleci skonsultować się z fizjoterapeutą. Fizjoterapeuta z kolei, w porozumieniu z lekarzem stomatologiem, opracuje odpowiedni dla Ciebie, zindywidualizowany program terapeutyczny, mający na celu całkowite zniesienie objawów oraz przywrócenie sprawności funkcjonowania Twoich stawów skroniowo-żuchwowych. Należy także nieodłącznie pamiętać o przyczynach, które  spowodowały dolegliwości, a wśród nich, często na pierwszym miejscu, stres. Jeśli doświadczany jest bardzo często, warto opracować i stosować techniki radzenia sobie z nim. W tym aspekcie pomocna może być również fizjoterapia, a jeśli problem ten jest szerszy warto zwrócić się do psychologa, który przedstawi Ci rzeczone techniki i nauczy jak z nich korzystać.

 

Zobacz, jak wygląda fizjoterapia narządu żucia w Klinice Vivadental. Umów się na konsultację.